Wartaaltje: Onacceptabel en Ongezien

Tijdens een beladen gesprek ten gevolge van een enigszins ongemakkelijke werksituatie ontglipten mij een aantal maanden geleden een paar woorden die door mijn gesprekspartner als onacceptabel werden aangemerkt. Zelf vond ik mijn woorden behoorlijk van toepassing op de situatie waarover ik mij uitte en was er best van onder de indruk dat ze nadrukkelijk als onacceptabel werden gelabeld. Maar ondanks dat ik ze van toepassing vond moest ik constateren dat mijn gesprekspartner er tamelijk ontdaan van was. Reden voor mij om excuses aan te bieden. Je hoeft namelijk niet alleen excuses aan te bieden wanneer jij alles in je gedrag acceptabel vindt. Je kunt een ander ook best tegemoet komen wanneer je opmerkt dat deze er door van slag is. Mijn excuus was echter niet genoeg. Ik moest nogmaals horen dat mijn woorden onacceptabel waren waarna ik voor de tweede maal mijn excuses aanbood. Toen ik enige weken later opnieuw te horen kreeg dat het onacceptabel was geweest wat ik had gezegd bood ik, enigszins lamgeslagen, nogmaals mijn excuses aan waarna mij te verstaan werd gegeven dat mijn gedrag bijzonder afkeurenswaardig was geweest en dit nooit meer mocht gebeuren. En toen dacht ik: ‘Er zijn grenzen en liet het erbij. Het liet mij echter nadenken over het woord onacceptabel, want wat is nu eigenlijk onacceptabel?

Ik vind het bijvoorbeeld onacceptabel wanneer je met je auto naast een vuilnisbak staat en je toch de MCDonaldszak en overgebleven Franse frietjes uit je raam gooit. Gewoon uit je raam op de grond. Ik vind het echt onacceptabel als daarbij ook nog kinderen in de auto zitten en hoop dan maar dat die kinderen heel hard gaan krijsen tegen hun ouders om die troep in de vuilnisbak te gooien, wat die ouders dan weer onacceptabel zullen vinden, want die vinden dat kinderen niet zo tekeer moeten gaan tegen volwassenen. Ik vind het ook onacceptabel als je een bejaarde vrouw of man pootje haakt, ja, dat kan echt niet! Nou, eigenlijk moet je dat nooit doen, hoe oud iemand ook is. Dat is onacceptabel. Ook vind ik het onacceptabel dat er te weinig invalidentoiletten in de openbare ruimte zijn omdat ik het onacceptabel vindt dat mensen met een beperking daardoor nog meer beperkt worden in hun bewegingsruimte en zelfredzaamheid. En ondanks ons recht op demonstratie en vrijheid van meningsuiting vind ik het onacceptabel dat er gedemonstreerd wordt bij een noodopvanglocatie voor vluchtelingen uit Afghanistan. Ben je helemaal besodemieterd! Denk ik dan. Tegelijk met mijn opsomming weet ik dat jij heel andere dingen zult noemen die jij onacceptabel vindt. Iets onacceptabel vinden is namelijk een tamelijk subjectief gebeuren. Dat geeft niets, als we ons daar maar bewust van zijn.

Sinds een paar maanden werk ik bij Stichting Boogh. Een stichting voor mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH). NAH kan worden geconstateerd na een hersenkneuzing, herseninfarct, hersentumor, zuurstoftekort, een ongeval of andere vormen van letsel die de hersenen zodanig hebben aangetast dat het leven voorgoed veranderd blijkt. Als iemand uit je omgeving getroffen wordt door een herseninfarct is onze reactie in de regel niet dat dit onacceptabel is. We gebruiken dan woorden als: ‘Oh, dat is echt erg,’ of ‘ oh, dat is echt dramatisch’ of ‘oh, dat is schrikken.’ Maar voor mensen die het treft en na een revalidatieproces thuiskomen blijkt het leven ineens een onacceptabele hoeveelheid ingewikkelde handelingen te hebben. Koken bijvoorbeeld. Dit wordt ineens een onmogelijke klus. Waar je voorheen gedachteloos alle ingrediënten bij elkaar gooide in de potten en pannen op de inductieplaat, je tussendoor je peuter uit de gordijnen haalde, de deur opende voor de pakketbezorger en hem ook nog vriendelijk te woord stond, je partner bij thuiskomst hartelijk begroette en vroeg hoe de werkdag was geweest, en ondertussen het eten in de gaten hield, is dat nu een godsonmogelijke klus geworden. De verbindingen in ons ‘gezonde’ hoofd die ervoor zorgen dat we al deze handelingen gedachteloos uitvoeren wordt een activiteit die je, als je alles op alles wilt zetten om toch weer te kunnen koken, alleen kunt volbrengen met de deur van de keuken op slot zodat je niet kan worden afgeleid terwijl er een lange lijst op het aanrecht ligt met de volgorde van alle handelingen die je moet verrichten om een smakelijk maal op tafel neer te kunnen zetten. Het is uitputtend. En meer en meer trek je je terug. Want na zo’n kooksessie is je energie op. het hele leven is plots een grote energievreter.

Tijdens de gesprekken die ik voer met mensen die zich aanmelden bij Boogh hoor ik vaak terug hoeveel onbegrip er is uit hun omgeving, want zeggen ze dan: ‘Je ziet het niet aan mij hè?’ Dan vertellen ze over opmerkingen uit hun omgeving als: ‘Nog steeds thuis?’ of ‘Nog steeds vakantie, haha?’ of ‘Nou, kom, je moet het wel blijven proberen hoor om naar feestjes te gaan,’ of ’Je ziet er zo goed uit!’ Met een lichte toon van verontwaardiging uit de mond van de zender van al deze boodschappen. Ook kan, ten gevolge van NAH, het deel van de hersenen zijn aangetast waar ons spraakvermogen zich bevindt. We spreken dan met een mooi woord over afasie. Moet je je voorstellen dat je in je hoofd weet wat je wilt zeggen, maar dat je die woorden niet over je lippen krijgt, die blijven ergens hangen en vertikken het om door je mond naar buiten te komen. En nee, dat zie je niet aan de buitenkant. En nee, dat roepen mensen niet van de daken. En nee, ze zeggen ook niet dat het onacceptabel is dat wij altijd zo ongeduldig en lomp zijn als zij proberen ons iets uit te leggen. Nee, dat doen ze niet. Dat noem ik ‘ongezien leed’. En de mensen die het betreft zijn het moe zichzelf de hele tijd maar uit te moeten leggen, trekken zich steeds meer terug, schamen zich omdat ze niet mee kunnen komen in de hoge verwachtingen die de maatschappij aan iedereen stelt. Schamen zich om wie ze geworden zijn als gevolg van wat hen is overkomen. En soms zeggen mensen zelfs dat het maar beter is als ze er niet meer zouden zijn, want nu zijn ze alleen maar tot last. Hun woorden verdwijnen achter de tralies van hun ongezien en ongehoorde verdriet en zitten gevangen in hun lijf. Het zijn sterke mensen die ik ontmoet. Mensen die ondanks alles elke dag weer proberen te kijken naar mogelijkheden die een nieuwe dag hen geeft.

En ja, misschien heb ik onacceptabele woorden gebruikt, daar zal ik dan wat beter op moeten letten. Maar laten we vooral oog blijven houden voor het ongeziene leed waar veel mensen alleen mee rondzeulen. Dat zou best heel erg acceptabel zijn.

En wil je nu meer weten over NAH dan zou je het boek “een lepel in de soep” kunnen lezen.

En als je bijvoorbeeld wilt werken bij Boogh, kijk dan eens op onze site www.boogh.nl